3. JMD-T-407

Titel                                Groningen en Ommelanden

Jaartal                            1725

Maker / uitgever          Frans Halma

Gebied                           Groningen met Westerwolde

Techniek                        Kopergravure, gekleurd

Maten                             44 x 32 cm

Verso                              Blanco

Deze kaart komt voor in:  Toneel der Vereenigde Nederlanden, Frans Halma, Leeuwarden, 1725

Groningen en Ommelanden is een veel voorkomende kaart, die gewaardeerd werd door zijn overzichtelijke gegevens. Een fraaie cartouche linksonder zorgt bovendien  voor een aantrekkelijke uitstraling. Hier zijn een drietal figuren afgebeeld met agrarische producten, geflankeerd door schapen en een koe. Het wapen van de provincie Groningen voltooit het landelijke tafereeltje.

Het is niet bekend wie verantwoordelijk was voor deze kaart, maar de maker heeft veel ontleend aan een uitgave van Nicolaas Visscher uit circa 1685. De drukker van Groningen en Ommelanden was Frans Halma (1653-1722).  Deze werkte als drukker en uitgever eerst in Utrecht en daarna in Amsterdam. In 1701 werd hij drukker van de universiteit van Franeker.

Uitgebreide informatie

Op Groningen en Ommelanden staan vele borgen en minderhuizen aangegeven. Zoals gebruikelijk gebeurde dat meestal met de naam van de bewoner. Rondom de huidige gemeente Slochteren zien we bijvoorbeeld de familienamen Clant ( twee maal, bij Harkstede),  Manueel (bij Kolham), Rengers (twee maal, bij de Fraeylemaborg en bij Hellum) en Ufkens (bij Siddeburen).  Olim Gockinga bij Zuidbroek betekent “voorheen Gockinga”, deze Gockingaheerd was niet meer aanwezig.

Van dezelfde koperplaat is later door uitgever Isaak Tirion in Amsterdam een kaart gemaakt die hij in 1793 toevoegde aan zijn publicatie Tegenwoordige staat van Groningen en de Ommelanden.

Om de kaart te kunnen inpassen moest de plaat aan de bovenzijde worden ingekort. Op de bijna vierkante uitgave is het Waddengebied weggevallen, wat een enigszins gedrongen indruk maakt.