Practice Lab 2025
Studenten die deelnemen aan het BA-programma Kunstgeschiedenis werden door de RUG gevraagd om na te denken over de verwevenheid van het thema natuur/cultuur door middel van kunst en landschap. We boden het gebruik aan van de Jan Menze van Diepen collectie.
We nodigden hen uit om een korte tekst te schrijven over een object naar keuze.
De studenten schreven ook een verslag over hoe de collectie zichtbaarder kan worden gemaakt voor kunstgeschiedenisstudenten zoals zijzelf.
Hun weloverwogen antwoord zal zeer nuttig zijn bij het helpen verbeteren van de toegankelijkheid.
Met dank aan Tamara Töreki die koos om te schrijven over een topografisch gezicht van Groningen, 1674 [JMD-T-048][ed. Van Diepen Stichting]:
Deze prent werd gemaakt in een periode waarin de Nederlandse Republiek, inclusief de provincie Groningen, haar macht en politieke autonomie liet gelden.
De afbeelding toont de grotendeels verbeelde vesting Groningen en het omringende landschap – een stad en haar omgeving die in cultureel en politiek opzicht met elkaar verweven zijn. In de gravure tekent het silhouet van de stad zich af tegen de horizon, compleet met verdedigingsmuren en vestingwerken. Een symbool van macht en militaire kracht. Het omringende natuurlijke landschap – de rivier, velden en weilanden – wordt echter niet als ver weg of irrelevant voorgesteld. Integendeel, ze worden afgeschilderd als een integraal onderdeel van de identiteit van de stad.
De rivier dient bijvoorbeeld als een fysieke en symbolische grens. Hij verbindt de stad met haar handels- en militaire netwerken en benadrukt tegelijkertijd het menselijk vermogen om de natuurlijke wereld te beheersen en vorm te geven. Dit thema van het beheer van de natuur voor praktische en defensieve doeleinden was overheersend in de Nederlandse topografische kunst van die periode.
De kunstenaars, Ioannes Peeters en Gaspar Bouttats, waren prominente figuren in de Vlaamse prentkunst.
Zij stonden bekend om hun ingewikkelde topografische gravures. Peeters was een bedreven graveur die beïnvloed werd door de Vlaamse traditie om artistieke precisie te combineren met geografische details. Bouttats, vooral bekend om zijn aquatintvaardigheden, bracht een hoog niveau van detail en nuance in de prent en legde het stadslandschap vast met een opmerkelijke helderheid.
De figuren op de voorgrond voegen een element van menselijke schaal en leven toe aan de compositie. Dit versterkt het idee van een symbiotische relatie tussen mensen, de stad en het land. Terwijl de natuurlijke wereld nauwkeurig wordt weergegeven, staat deze nooit los van de cultuur die deze ondersteunt; in plaats daarvan zijn de twee onlosmakelijk met elkaar verbonden in de creatie van dit beeld van Groningen.