Deze zomer is het thema GLAS in de Fraeylemaborg. Om hier bij aan te sluiten is in de Gele Kamer met het Van Diepen porselein een kleurrijke opstelling toegevoegd met snuffbottles en Chinees glas.
Bijna 10.000 objecten zitten er in de omvangrijke Van Diepencollectie. Daarin is het aandeel van de zogenaamde snuff-bottles en Chinees glas relatief maar beperkt, het zijn er zo’n kleine 250.
Naar Europese begrippen is deze Aziatische glascollectie van een omvangrijke hoeveelheid.
Het is belangrijk om te weten wat de achtergrond is van deze uit China afkomstige kleurige snuifflesjes.
Wat zijn snuffbottles?
In de 17 de eeuw kwam het snuiven van tabak in de mode bij rijke Chinezen, geïntroduceerd vanuit Europa. Het roken van tabak was toen verboden, maar fijn gemalen snuiftabak was wel toegestaan. Men schreef er een medicinale werking aan toe, het zou helpen bij verkoudheid, hoofdpijn, maagproblemen en veel andere ziekten.
Het gebruik concentreerde zich eerst rond het Keizerlijke Hof in Peking maar verspreidde zich geleidelijk over de elite van China.
Het begin van de Quing Dynastie in 1644 vormde de start van een zeer productieve periode voor de ateliers waarin de snuffbottles gemaakt werden.
Hoe werd de snuff-bottle gebruikt?
De fijn gemalen tabak werd bewaard in een klein snuifflesje, afgesloten met een stopje. Er zat een ivoren lepeltje in waarmee de “snuff” werd opgediept en vervolgens opgesnoven.
De snuifflesjes werden gemaakt van alle mogelijke materialen, zoals glas, porselein, jade, ivoor, koraal, bergkristal, zilver, koper en lak. De populariteit van het tabak snuiven groeide explosief en er ontstond een grote productie van de vaak fraai uitgevoerde flesjes. In de ateliers werd gestreefd naar steeds mooiere en kostbare uitvoeringen en de snuff-bottle werd daarmee ook een verzamelobject.
Snuiftabak is een zeer fijn vermalen en gedroogde tabak die verrijkt is met allerlei kruiden. Menthol en eucalyptusolie zijn veel gebruikte ingrediënten. Het snuiven geeft een frisse, tintelende sensatie in de neusholten. Via het snuiven van tabak komt ook nicotine in het bloed terecht.
Deze vorm van tabaksgebruik is tegenwoordig uiterst zeldzaam in Nederland. In de Gouden Eeuw was echter in Nederland snuiftabak het meest genuttigde tabaksproduct. In de 18e eeuw was een kostbare snuifdoos in Nederland ook een statussymbool en welgestelden droegen er gewoonlijk een bij zich.
Jan Menze van Diepen (1905-1994) begon pas laat met het verzamelen van deze snuifflesjes en glas objecten, aan het eind van de zestiger jaren. Zijn focus bleef vooral gericht op Chinees en Japans porselein.