aankoop uniek Pronk bord
Recent heeft de Jan Menze van Diepen Stichting een fraaie schotel kunnen aankopen uit het beroemde Pronk-eetservies van de Fraeylemaborg. Dit bord werd aangeboden op een veiling in Brugge door een Friese verzamelaar. Door deze verwerving kan voor het eerst weer een onderdeel van het kostbare servies worden getoond in de Fraeylemaborg.
Tot 1971 was er een uniek Pronk-servies in de Fraeylemaborg aanwezig, maar in dat jaar werd het verkocht bij Mak van Waay in Amsterdam. Dit uitgebreide eetservies kwam uit China, maar was gedecoreerd met een voorstelling van de Nederlandse kunstenaar Cornelis Pronk (1691-1759). Pronk kreeg van de Verenigde Oost-Indische Compagnie de opdracht om Lees verder
Cornelis Pronk kraantjeskan
De Jan Menze van Diepen stichting heeft een Chinees famille rose kraantjeskan met “parasoldames” aangekocht van unieke kunsthistorische waarde en met bijzondere zeggingskracht. Het object, uit circa 1738, is van uitzonderlijke kwaliteit met een internationale betekenis. Het is daarmee een belangrijke toevoeging voor zowel de collectie van de stichting als voor de Collectie Nederland.
Japans pronkstuk met smaakmakers
Inventarisnummer: JMD-P-2456
Objectnaam: Tafelporselein
Titel en korte beschrijving: Japans tafelstuk, een schotel met vijf schenkkannetjes
voor olie, azijn en soja, en een zoutvat
Datering: 1e kwart 18e eeuw
Deze zeldzame set van Imari porselein is zonder meer het pronkstuk op de eettafel. Het is gemaakt in Japan in het eerste kwart van de achttiende eeuw. Op een grote schotel staan vijf schenkkannetjes en een zoutvat.
Op elk daarvan staat in een cirkel een grote letter. De A staat voor azijn, de O voor olie en de S voor soya. Alles wat nodig is om de maaltijd extra smaak te geven! De kannetjes staan veilig in een ingebakken ringetje op de grote onderschotel. Ook handig is het hoge holle stam in het midden, daarmee kan je het plateau voorzichtig optillen.
Komplete sets als deze komen weinig voor en hebben meestal slechts plaats voor vier kannetjes. Bijzonder zijn ook de twee schenkkannetjes met een S, voor soja. Vanaf 1737 handelt de Verenigde Oostindische Compagnie officieel in sojasaus, maar in de eeuw daarvoor bestellen Nederlanders het al privé. En deze smaakmaker is blijkbaar populair als in 1746 het beroemde kookboek De volmaakte Hollandse keuken meid een recept opneemt om soja te maken: “Soja, zo goed als die uit Oost-Indien komt, hoe men die maaken zal.”
Ming kom
Een grote porseleinen Ming-kom van ‘Kraak’ type, met diep afgeronde kanten vanuit een korte, rechte voet. Met een licht geschulpte rand.
Het interieur van de kom is geschilderd in onderglazuur kobalt blauw met centraal een grote karper springend uit schuimende golven.
De zijkanten zijn versierd met een afbeelding van de ‘drie vrienden van de winter”: de den, de prunus en de bamboe.
De buitenkant van de kom toont een continue rivierlandschap met aan een zijde daarvan twee literati en een bediende. Deze zijn afgebeeld in een bootje onder een zeven laags pagode.
De andere kant toont een processie van figuren onder leiding van drie ambtenaren, gevolgd door een groep van zes dienaren met paraplu’s, een theeservies, picknickmanden, een fornuis en een Qin (luit) gewikkeld in een doek.
Een rechthoekig paneel met een gedicht scheidt de twee scènes.
Twee andere groepen van vijf tekens, die samen een rijmend couplet vormen, zijn willekeurig geschreven tussen de rotsen en gebouwen aan de linkerkant van de boot.
‘Kraak’ porselein, een soort van Chinees export porselein, hoofdzakelijk vervaardigd tijdens het Wanli bewind (1563-1620) tot ongeveer 1640, was een van de eerste Chinese export producten naar Europa en komen in grote hoeveelheden voor.
Het wordt verondersteld te zijn vernoemd naar de Portugese schepen (carracks), waarin het porselein werd vervoerd vanuit China.
Gezien het feit dat deze grote kom royaal is gedecorrerd met Chinese karakters die de Europeanen zou niet hebben kunnen ontcijferen, lijkt het waarschijnlijk dat de kom werd gemaakt voor de binnenlandse markt of voor export naar Japan, waar inderdaad dit porselein werd gevonden.
Het gedicht geschreven op de zijkant van de kom is een verkorte versie van het beroemde Noordelijke Song gedicht Chi bi fu (Rhapsody on Red Cliff) door Su Shi (1037-1101).
De lijn van het gedicht kan worden vertaald als:
‘Voortzetting van de vijf-honderd-jaar-geleden begonnen reis,
De stromende rivier en (weerkaatsend) maanlicht nog steeds in verbinding met de hemel,
Slingerend in de nacht met de maan stijgend boven de Dong Berg,
net als de herfst in het Renyu jaar (in het verleden) ‘.
De inscriptie wordt ondertekend Da Xue Shi, wat letterlijk vertaald ‘Grand Scholar’ is, maar deze titel moet worden geïnterpreteerd als die van een senior adviseur van het keizerlijk hof.
De twee regels rijmen couplet kunnen worden vertaald als:
‘De mens op reis in het rijk, en Berg uit de lucht gevallen’.
Inscripties van het gedicht van de ‘Red Cliff’ zijn meestal te vinden op porselein dat ten minste twee tot vier decennia later gemaakt is, zoals een blauw en wit diepe kom van ca.1620-1644 in de collectie van het British Museum, dat is gedecoreerd met een veel langere versie van het gedicht.
Er is geen enkel ander Kraak porseleinen stuk met dit specifieke onderwerp bekend, waardoor deze prachtige, vrij geschilderde kom met een minutieus gedetailleerde decoratie mogelijk uniek is.
nieuwe aankoop
Schotel in de vorm van een blad op een rotsachtig voetstuk.
Aan de blaadjes kleine restauraties.
Interessant is het kommetje in de vorm van een perzik waar waarschijnlijk soya geserveerd werd.
Soyasaus was een artikel dat al in de 17e eeuw regelmatig door de VOC werd meegenomen uit Japan en kennelijk in Nederland gebruikt werd.